Dywiz czy półpauza – oto jest pytanie!

Tyle tych kreseczek… Którą wybrać? Można się pogubić…

Co więcej, wiele osób w ogóle nie zdaje sobie sprawy, że robi błąd, kiedy stosuje dywiz we wszystkich swoich zapisach. Dlatego spróbujemy wam przybliżyć, kiedy używać krótkiej kreseczki (dywizu), a kiedy tej trochę dłuższej (czyli półpauzy), bo to one obecnie są najczęściej stosowane.

Najdłuższą kreseczką jest pauza  (—). Półpauza jest krótsza o połowę (–). Te dwa znaki interpunkcyjne nazywane są myślnikiem, z tym że kreseczka najdłuższa, czyli pauza jest obecnie używana coraz rzadziej. Kreseczka najkrótsza to dywiz, inaczej łącznik (-).
W przeciwieństwie do poprzedników jest to znak graficzny, a nie interpunkcyjny.

Pauza                  —

Półpauza              –

Dywiz (łącznik)     –

Myślnik najczęściej używany jest do:

  • Wprowadzania wtrąceń (zamiennie z przecinkami), w tym przypadku najczęściej stosuje się półpauzy. Word zamienia automatycznie łącznik na półpauzę (nie na pauzę), o ile oczywiście otoczymy łącznik spacjami z obu stron.

Przykład: Na łące – teraz pięknie ukwieconej – pasły się sarny.

  • W zapisie dialogów. Również na początku pytań i odpowiedzi w zapisie wywiadów.

Przykład: – Ależ ta łąka jest piękna – powiedziała.

  • W wyliczeniach, na początku każdego składnika zapisanego w osobnym wierszu.

Przykład:

Najczęściej używamy:

– półpauzy

– dywizu.

  • W wyrażeniach liczbowych zapisanych cyframi, które oznaczają zakres od – do. W tej funkcji można również użyć dywizu, ale należy robić to konsekwentnie w całej publikacji.

Przykłady: Piec w temperaturze 200–220 stopni. W latach 2009–2012 zbudowano wiele nowych domów w okolicy.

  • W wyrażeniach pokazujących relacje przestrzenne (kierunek od – do).

Przykład: Pokonał w rekordowym tempie trasę Katowice – Wisła.

  • W wyrażeniach pokazujących relacje pomiędzy osobami, instytucjami, państwami.

Przykład: Wieczorem będę oglądał mecz Polska – Anglia.

  • W nazwach i terminach, w skład których wchodzą nazwiska dwóch lub więcej osób (założycieli, wynalazców, twórców, odkrywców itd.). W tym przypadku możemy zastosować również łącznik bez spacji.

Przykład: Kiedyś częste były zachorowania na chorobę Heinego–Medina.

Kiedy stosujemy dywiz (łącznik)? Jak sama jego nazwa wskazuje, służy do łączenia. Najczęstsze zastosowanie to:

  • Łączenie przymiotników równorzędnych znaczeniowo.

Przykłady: Miała na sobie różowo-niebieską sukienką. Ukończyła klasę biologiczno-chemiczną. Często zaglądam do słownika polsko-hiszpańskiego.

  • W zestawieniach rzeczowników równorzędnych znaczeniowo.

Przykład: Zakład fryzjersko-kosmetyczny.

  • Do łączenia nazw miast i regionów.

Przykłady: Bielsko-Biała, Austro-Węgry, Polanica-Zdrój, Warszawa-Ursynów.

  • Do łączenia nazwisk dwuczłonowych.

Przykłady: Pawlikowska-Jasnorzewska, Jankowska-Cieślak.

  • Do łączenia przedrostków z nazwami własnymi pisanymi wielką literą i w niektórych innych połączeniach wyrazowych.

Przykłady: pół-Polka, pseudo-Chinka, niby-artysta, quasi-naukowy, ani mru-mru, esy-floresy, gadu-gadu.

  • W niektórych skrótach i wyrazach utworzonych od skrótowców:

Przykłady: m-c (miesiąc), s-ka (spółka), do ZUS-u, na UJ-ocie.

  • W wyrażeniach liczbowych zapisanych cyframi, które oznaczają zakres od – do. W tej funkcji można również użyć półpauzy, ale należy robić to konsekwentnie w całej publikacji.

Przykład: W dniach 21-30 lipca sklep nieczynny.

  • W zapisie numerów telefonów i kodów pocztowych.

Przykład: 43-300 Bielsko-Biała

  • W wielu wyrażeniach, takich jak:

krótko- i długoterminowy, 45-dniowy, 10-dolarowy, XIX-wieczny, Coca-Cola, F-16.

Przykładów zastosowania dywizu i myślnika jest oczywiście dużo więcej, jednak te wymienione powyżej są najczęstszym źródłem błędów, bo często w ramach jednego tekstu używane są na przykład tylko dywizy.

Mamy nadzieję, że dzięki tej lekturze dowiedzieliście się czegoś nowego i teraz łatwiej będzie wam wybrać właściwe zastosowanie dla dywizu i myślnika. Jeśli jednak nadal chcecie wszędzie stosować dywiz, zawsze możecie skorzystać z korekty, poprawimy wszystko za was. Zapraszamy!

Na podstawie poradnika: Edycja tekstów Adama Wolańskiego.